Teoretyczne podstawy ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->1. Podstawowe pojęcia z zakresu dydaktyki ogólnej: kształcenie, kształcenie a edukacja,system oświatowy, uczenie się i nauczanie;Kształcenie– Jest działaniem edukacyjnym zrównoważonym w aspektach emocjonalno-motywacyjnym i poznawczym. Jego wynikiem jest zdolność do sprawnego osiągania celów oistotnej wartości społecznej.Kształcenie, a edukacja– edukacja to ogół oddziaływań wspierających założenie człowieka,kształcenie jest ważnym elementem edukacji.System oświatowy– ustanowiona przez państwo struktura organizacyjna, prawo do naukipoprzez kształcenie, wychowanie i opiekę.Uczenie się– zdobywanie doświadczeń prowadzących do powstania trwałych zmian wzachowaniu uczącego się.Nauczanie- według Okonia to planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami,polegająca na wywołaniu oraz utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach i postępowaniuw wyniku uczenia się, opanowywania wiedzy, przeżywania wartości oraz prowadzeniawłasnej działalności praktycznej. Jest to intencjonalna działalność związana z procesemkształcenia i wychowania.2. Podstawowe modele kształcenia (w odniesieniu do pojęcia „ideologie edukacyjne” L.Kohlberga): model transmisji kulturowej i progresywizm/konstruktywizm,. Założeniadotyczące relacji pomiędzy kształceniem, rozwojem człowieka a realizacją celówogólnospołecznych; rozumienie w odniesieniu do obydwu nurtów (porównawczo)nastpujących pojęć: Kształcenie, Uczenie się, Rozwój człowieka. Ponadto: Socjocentryzm.kształcenieuczenie sięModel transmisjikulturowej- przekaz treści (przekazNauczyciel – Uczeń);- transmisja kultury- „uczenie się po śladzie”;- uczenie się przezpowtarzanie;- dominująca rola pamięci;- ograniczona autonomiaucznia;- uczeń odbiorcą treści;- naśladowanieProgresywizm/Konstruktywizmrozwój człowieka- jako stawianie wyzwań(problemów) stymulującychrozwój poznawczy podmiotów- „uczenie się w poszukiwaniuśladu”;- uczenie się przez odkrywanie;- dominująca rola rozumienia;- uczenie się przezdoświadczanie;- wysoki stopień samodzielnegomyślenia;- uczenie się aktywne- akumulacyjny model- rozwój polega na wzajemnejrozwoju;interakcji;- rozwój KIEROWANY- aktywność człowieka w świecie„pusty pojemnik do którego i jego udział w konstruowaniuwlewa się wiedzę”wiedzy.-Socjocentryzm– kształcimy dla dobra społeczeństwa.3. Koncepcja kształcenia w szkole tradycyjnej (herbartyzm).K. Sośnicki: Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie IX i XX wieku, Warszawa 1957, iinneTreści kształcenia:- przedmioty humanistyczne- matematyka i przedmioty przyrodnicze- utożsamianie wiedzy z prawdą – Prawda = Wiedza szkolna.Materializm dydaktyczny– dominacja treści werbalnych nad umiejętnościami isprawnościami formalnymi.Encyklopedyzm treści kształcenia– nacisk kładziony na pamięciowe nauczanie treści,opanowywanie gotowych definicji, uczeń ma wklepać, a nie zrozumieć.Przeładowanie programówkształcenia – realizowanie programu bez uwzględnienia tego czyuczeń rozumie, czy nie – uczeń nie nadąża nad materiałem.Liniowy układ myśli kształcenia:ABCDKażda treść stanowi logiczną podstawę dla kształcenia dalszego.Herbart wprowadził system klasowo-lekcyjny:- klasy- grupy jednorodne wiekowo- treści podzielone na przedmioty szkolne- lekcja 45 minut, przerwaOcenianie:- silny nacisk na selekcje i kontrolę uczniów- ocena cyfrowa, później punktowa- ocena jest rzeczywistą miarą postępów uczniówMetody:- metody podające -> wykład, praca z podręcznikiem- metody ćwiczeniowe (przy przedmiotach ścisłych)Relacje Nauczyciel – Uczeń:- nauczyciel – niepodważalny autorytet- dominacja nauczyciela- uczeń – przedmiot- nauczyciel w roli urzędnika: wymaga, rozlicza, kontroluje, wydaje polecenia.Cechy szkoły herbartowskiej:- schematyzm , rutyna i werbalizm ;- szkoła ta nie przygotowywała ani do życia społecznego , ani politycznego , ani też dojakiegokolwiek zawodu ;- szkoła tradycyjna zupełnie zaniedbywała wychowanie społeczne , „urabiała według wzoru” ,nie uwzględniała indywidualności ucznia ;- niezmienna struktura organizacyjna spowodowała zawsze tą samą strukturę lekcji , ten samrozkład materiału , te same programy i podręczniki ;- proces nauczania polegał na urabianiu zgodnie z góry określonymi celami , biernym ,pamięciowym przyswajaniu wiedzy ;- nie liczenie się z osobowością dziecka , jego potrzebami i drogami poznawczymi ,bezwzględny autorytet nauczyciela i podręcznika eliminował aktywność ucznia , jegozainteresowania i skłonności ;- klasa szkolna oparta była na zewnętrznej dyscyplinie , rygorze i schemacie organizacyjnymCztery stopnie formalne Herbarta:JASNOŚĆ (1)nauczyciel prezentuje szczegółowe daneuczniowiKOJARZENIE (2)nauczyciel prowadzi swobodną rozmowę lubuczeń powtarza mechanicznie (powiązaniestarego materiału z nowym)SYSTEM (3)nauczyciel dąży do usystematyzowaniawiedzy poprzez uwydatnienie głównychmyśliMETODA (4)nauczyciel zadaje uczniom prace, w którychsprawdza czy uczeń przyswoił nowewiadomościZGŁĘBIANIE SPOCZYWAJĄCEpierwszy kontakt ucznia z nowymmateriałem,uchwycenie szczegółówZGŁĘBIANIE POSTĘPUJĄCEumysł wędruje pomiędzy: wiem – nie wiem,uczeń ogarnia uwagą większą liczbęszczegółówOGARNIANIE SPOCZYWAJĄCEapercepcja, operowanie pojęciami, tworzy sięwzbogacona masa wyobrażeniowaOGARNIANIE POSTĘPUJĄCEodrabianie zadań, wykonywanie własnych praci poprawianie ich – ma doprowadzić uczniówdo wprawy w metodycznym myśleniuStopnie formalne Herbarta dotyczą także samego toku lekcji. Nie mogą ulegać zmianie,zawsze są przeprowadzane po kolei, nie można cofnąć się do poprzedniego stopnia. Wynikająkolejno z siebie.Cechy systemu dydaktycznego Herbarta:FormalizmRygoryzmKarnośćAutorytaryzmIntelektualizmSystem Herbart ukształtował tzw. szkołę tradycyjną w Europie XIX wieku. Szkołę tę cechujeschematyzm, określany mianem pedagogizmu (S. Hessen).4. Behawioralny model/paradygmat kształcenia w edukacji: źródła, założeniapsychologiczne (koncepcje uczenia się), organizacja procesu dydaktycznego: nauczaniebezpośrednie i podające; metody kształcenia w podejściu behawioralnym, taksonomiecelów kształcenia, metody kształcenia, program kształcenia, problematyka motywacji ioceniania osiągnięć uczniów w procesie kształcenia;B. Niemierko: Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, Warszawa 1997.Behawioralne teorie uczenia sięCzłowiek jako przedmiot sterowany przez środowisko.1) Warunkowanie klasyczne (Pawłow; Watson) – Polega na kojarzeniu dwóch bodźców –naturalnego i warunkującego w celu wywołania nowego zachowania./Kojarzenie bodźców jako klucz do kształtowania zachowań./2) Warunkowanie instrumentalne (Thorndike; Skinner)I prawo Thorndike’a: Wielokrotne powtarzanie (ćwiczenie) danego zachowania powodujeosiąganie wyższej efektywności w jego opanowaniu./Wykorzystywano to w dydaktyce wmetodzie ćwiczeniowej /II prawo Thorndike’a: Jeżeli reakcja na bodziec sprawia uczącemu się przyjemność tochętniej będzie ją powtarzał./ Przełożono na system w dydaktyce -> system motywacjizewnętrznej i praktyki oceniania szkolnego/3) Społeczne uczenie się (Bandura) – Uczenie się przez obserwacje i naśladownictwo.Ludzie , zwłaszcza dzieci w sposób naturalny uczą się dokonując obserwacji i powielającwzory w swoim otoczeniu./Wykorzystywano je w metodzie ćwiczeniowej oraz wnauczaniu bezpośrednim. /Elementy dydaktyki behawioralnej:Cele kształcenia: ( opisuje się w możliwych najwyższych osiągnięć ucznia; standardydoskonałości)-> wiadomości – posiadanie przez nas informacji-> umiejętności – to co umiemy zrobić.Co uczeń powinien umieć i robić -> cele kształcenia, dokonuje się hierarchii kształceniatworząc taksonomię celów kształcenia.Taksonomia ABC (Niemierko) –hierarchiczny układ celów kształcenia, mają porządekhierarchii od najbardziej podstawowych (w tym znaczeniu że stanowią one podstawę dlakolejnych celów) do najbardziej trudniejszych.Po co stosujemy?- by formułować wymagania dydaktyczne i konstruować system oceniania szkolnego,- by budować tok nauczania/ kolejność treści w nauczaniu.I wiadomościzapamiętanie wiedzy (A) gdy odtworzy się je z pamięcizrozumienie wiedzy (B) umie powtórzyć je swoimi słowamiII umiejętnościstosowanie wiedzy w sytuacjach typowych (C)stosowanie wiedzy w sytuacjach problemów (D)Sytuacja typowa– wykonujemy zadania zgodnie z uprzednim wzorcem.Rozumienie:- pojęciowe i - myślenie problemoweuczeń potrafiWiedza ABuczeń rozumieuczeń rozwiązuje zadanie z zastosowaniemUmiejętCwzorównościDuczeń potrafi rozwiązać zadanie problemówTaksonomia Blooma -Poziom myślenia uczniów.odtworzenie faktów rzeczyzaobserwowanych lub definicji, (kiedychrzest Polski, bitwa, podaj definicjeczegoś)podanie opisu, określenie głównych myśliZrozumienie ( Opisz, Porównaj,skontrastuj, wytłumacz, przedstaw innymiporównanie i kontrastowanie, ( przedstaw toprawo własnymi słowami, opisz obrazsłowami)współczesnego…)zastosowanie znanych zasad i technikZastosowanie (Zastosuj, rozwiązanie,zastosowanie algorytmu, sklasyfikuj , użyj)postępowania ( oblicz prędkość pociągu, użyjwzoru, oblicz długość i szerokość kartonu,uruchom z instrukcją)rozpoznaje zasadę zorganizowania danegoAnaliza (dlaczego? znajdź przyczynę lubmateriału informacyjnego potrafi go rozłożyćuzasadnienie, dokończ rozumowanie,wyciągnij wnioski, podaj przykłady, podajna części składowe i określić związki międzynimi. (wskaż genezę, znajdź przyczynę,przykłady świadczące o…)dlaczego powstanie odniosło sukces)Potrafi zebrać w całość wiadomościSynteza ( rozwiąż problem naturydywergencyjnej sformułuj przewidywanie,pochodzących z różnych źródeł bywytworzyć oryginalny produkt własnegozaplanuj , rozwikłiń, wyciągnij konkluzjęmyślenia (projekt) rozwiązywanie problemówwspólne dla..)dywergencyjnych, przewidywanieuogólnianie.Ocenianie wartości rozwiązań, ocenianieEwaluacja ( osądź, oceń, zdecyduj,wartości dzieła, sztuki, dzieła literackiego itp.oszacuj, wyraź swoją opinię)w oparciu o podane lub samodzielne ustalonekryteria. (oceń postępowanie arystokracji wXXw. Wyraź swoją opinię wskaż kryteria. )Typy celów kształcenia:1) ogólne –w postaci ramowej, nie są uszczegółowione, mało konkretne, np. rozwijaniepredyspozycji twórczych uczniów w zakresie sztuk plastycznych, opanowanie zróżnicowanieWiadomości ( Co? Gdzie? Kiedy? Podajdef. )podstawowe wymagania (zapamiętanie izrozumienie) wymagane do zaliczeniawymagania ponad podstawowe więcejniż program , ocena więcej niż 3 [ Pobierz całość w formacie PDF ]