Test Baśń i prawda

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
© 2006 by Wydawnictwo Szkolne OMEGA, Kraków
Baϖ i prawda
Gimnazjalisto!
Proponujemy Ci lekturê tekstów dotycz¹cych œwiata Narni i œwiata rzeczywistego,
choæ z odleg³ej przesz³oœci. Przeczytaj uwa¿nie za³¹czone materia³y i wykonaj
poni¿sze zadania.
¯yczymy Ci powodzenia!
Tekst I.
Kiedy pozosta³e dzieci obudzi³y siê na-
stêpnego ranka [...], pierwsz¹ rzecz¹, o jakiej
dowiedzia³y siê (od pani Bobrowej) by³o to, ¿e
w nocy ich brat zosta³ odbity i przyniesiony
do obozu; teraz rozmawia z nim Aslan. Gdy
tylko zjad³y œniadanie, wysz³y na zewn¹trz
i zobaczy³y Aslana spaceruj¹cego z Edmun-
dem po mokrej od rosy trawie, z dala od reszty
dworu. Nie s¹dzê, abym musia³ wam opo-
wiadaæ, co mu Aslan powiedzia³, ale by³a to
rozmowa, której Edmund nigdy nie zapomni.
Kiedy dzieci siê zbli¿y³y, Aslan zwróci³ siê
w ich stronê i popchn¹³ ku nim Edmunda.
– Oto wasz brat. Nie ma potrzeby wracaæ
do tego, co by³o. [...]
Ale zanim zd¹¿y³o to ich wprawiæ w kom-
pletne zmieszanie, jeden z leopardów zbli¿y³
siê do Aslana i powiedzia³:
– Mi³oœciwy panie, przyby³ pose³ od wro-
ga i prosi o przyjêcie.
– Niech siê zbli¿y – odpowiedzia³ Aslan.
W kilka minut póŸniej sama Czarownica
pojawi³a siê na szczycie wzgórza, przesz³a
przez otwart¹ przestrzeñ i stanê³a przed Asla-
nem. Na widok jej twarzy ciarki przebieg³y po
plecach trójce dzieci, które zobaczy³y j¹ po raz
pierwszy. Da³o siê równie¿ s³yszeæ st³umiony
pomruk wœród wszystkich zwierz¹t. Pomimo
pe³nego s³oñca wszystkich przeszy³ ch³ód.
By³o coœ niesamowitego w widoku tych dwu
twarzy – z³otej i martwobia³ej – tak blisko sie-
bie. Ale – jak nie omieszka³ zauwa¿yæ pan Bóbr
– Czarownica nie patrzy³a Aslanowi w oczy.
– Masz tu zdrajcê, Aslanie – powiedzia³a.
Nikt nie mia³ w¹tpliwoœci, ¿e chodzi
o Edmunda. [...]
– No có¿ – odrzek³ Aslan – nie ciebie on
zdradzi³.
– Czy¿byœ zapomnia³ o Wielkich Czarach?
– zapyta³a.
– Powiedzmy, ¿e zapomnia³em – odpo-
wiedzia³ Aslan ch³odno. – Opowiedz nam
o Wielkich Czarach.
– Opowiedzieæ ci? – g³os Czarownicy
przeszed³ nagle w pisk. – Opowiedzieæ ci, co
jest wyryte na g³êbokoœæ ostrza w³óczni na
krzemiennych g³azach Tajemnego Wzgórza?
[...]
– Królowa Narni i Cesarzowa Samotnych
Wysp pragnie tu przybyæ i odbyæ z tob¹ roz-
mowê na temat, który jest przedmiotem za-
interesowania obu stron. [...]
1
Powiedzieæ ci, co jest napisane na berle
W³adcy-Zza-Morza? Znasz przecie¿ Prawo,
które W³adca ustanowi³ w Narni na samym
pocz¹tku. Wiesz, ¿e ka¿dy zdrajca do mnie
nale¿y jako moja prawowita zdobycz i ¿e za
ka¿d¹ zdradê mam prawo zabiæ. [...]
– Tak wiêc – ci¹gnê³a dalej Czarownica –
to ludzkie stworzenie do mnie nale¿y. Jego
¿ycie jest moj¹ w³asnoœci¹.
– Wiêc chodŸ i spróbuj go wzi¹æ – zary-
cza³ jeden z byków o ludzkiej g³owie.
– G³upcze! – warknê³a Czarownica z okrut-
nym uœmiechem – Czy myœlisz, ¿e twój pan
mo¿e mi si³¹ wydrzeæ moje prawa? On dobrze
zna Wielkie Czary. Wie, ¿e jeœli nie dostanê tej
krwi, jak nakazuje Prawo, to ca³a Narnia za-
padnie siê i zniknie w ogniu i wodzie. [...]
– Cofnijcie siê wszyscy! – zawo³a³ Aslan. –
Chcê porozmawiaæ z Czarownic¹ sam na sam.
Wszyscy pos³uchali. By³ to straszny okres
oczekiwania [...] Ale w koñcu zapanowa³a g³ê-
boka cisza, tak ¿e mo¿na by³o us³yszeæ buczenie
przelatuj¹cego trzmiela, œpiew ptaków w la-
sach na zboczach wzgórza i szelest liœci na
wietrze. Rozmowa wci¹¿ trwa³a.
Wreszcie us³yszeli g³os Aslana.
– Mo¿ecie wszyscy wróciæ! Sprawa zo-
sta³a za³atwiona. Ona zrzek³a siê roszczeñ do
krwi waszego brata. – I po ca³ym wzgórzu ro-
zleg³ siê taki odg³os, jakby przedtem wszyscy
wstrzymali oddechy, a teraz jednoczeœnie wy-
puœcili powietrze z p³uc. Potem da³ siê s³yszeæ
szmer przyciszonych rozmów.
Na twarzy Czarownicy malowa³ siê okrut-
ny triumf.
C. S. Lewis,
Lew, czarownica i stara szafa
,
Media Rodzina, Poznañ 1996, s. 135-140.
Zadanie 1.
1p.
Win¹ Edmunda by³o
A. sprzeniewierzenie siê Czarownicy.
B. niewiernoœæ wobec przyjació³.
C. skrzywdzenie zwierz¹t.
D. szanta¿owanie Aslana.
Zadanie 2.
1p.
Pojawienie siê Czarownicy wywo³a³o wœród zgromadzonych przede wszystkim
A. z³oœæ.
B. grozê.
C. zdumienie.
D. panikê.
2
 Zadanie 3.
1p.
Aslan traktowa³ Czarownicê jak
A. wroga, którego nale¿y zniszczyæ.
B. si³ê, z któr¹ nale¿y siê liczyæ.
C. tyrana, który brutalnie przej¹³ w³adzê.
D. sojuszniczkê w walce ze zdrajcami.
Zadanie 4.
1p.
Wielkie Czary by³y
A. ¿ywio³ami przyrody.
B. przepowiedni¹ sprzed lat.
C. dawnymi prawami.
D. magi¹ stosowan¹ przez Czarownicê.
Zadanie 5.
1p.
Nieprzestrzeganie Wielkich Czarów grozi³o
A. œmierci¹ Aslana.
B. utrat¹ autorytetu przez Czarownicê.
C. zag³ad¹ ca³ej narnijskiej krainy.
D. niemo¿liwoœci¹ powrotu bohaterów do rodziców.
Zadanie 6.
1p.
Aslan i Czarownica to postacie, które zosta³y
A. wyolbrzymione.
B. skontrastowane.
C. uosobione.
D. o¿ywione.
3
Tekst II.
Byli jednak w spo³eczeñstwie rzymskim
mê¿owie, dla których „wolnoœæ”,
libertas
,
mia³a przemo¿ne znaczenie. Oczywiœcie nie
by³a to wolnoœæ dla niewolników. Ale wœród
reszty spo³eczeñstwa, wœród ludu, stopieñ
osobistej niepodleg³oœci by³ niema³y. […]
Dla owych mê¿ów Cezar by³ najoczywist-
szym wrogiem republikañskiej wolnoœci. Przed
planowan¹ wypraw¹ Juliusza na Wschód za-
wi¹za³ siê spisek. Nale¿eli do sprzysiê¿enia
Pompejuszowcy
1
, g³ównie ci, którzy mieli wo-
bec Juliusza urazy osobiste. […] Nad innych
spiskowców wznosili siê dwaj przywódcy,
którzy doznali od Juliusza ³askawoœci. Jeden
z nich to Marcus Junius Brutus
2
[…]. Drugi
szef spisku to Gaius Cassius Longinus. […]
Nadszed³ dzieñ Idów marcowych 44 roku
przed Chrystusem. S³owo
Idus
w kalendarzu
rzymskim oznacza³o trzynasty dzieñ wiêk-
szoœci miesiêcy, a piêtnasty dzieñ w marcu,
maju, lipcu i paŸdzierniku. W³aœnie w Idy
marcowe mia³o siê to wed³ug umowy kon-
spiratorów staæ. […] Gdy Juliusz wszed³ [do
senatu], wszyscy senatorowie powstali. Kie-
dy usiad³ na krzeœle, otoczyli go spiskowcy
z ukrytymi mieczami. Niektórzy z nich stali
za krzes³em, a inni podeszli do niego z przo-
du, jakby chcieli poprzeæ petycjê, któr¹ jeden
z nich, niejaki Tillius Cimber, przedstawia³
w obronie swojego skazanego na wygnanie
brata. Kiedy Cezar odk³ada³ sprawê, Tillius
obiema rêkami poci¹gn¹³ jego togê w dó³, ¿eby
Juliusz, spêtany, nie móg³ siê broniæ. To by³
sygna³ do ataku. […] Juliusz by³ osaczony ze
wszystkich stron […] Jakoœ siê broni³ przed
ci¿b¹, ale kiedy sam Brutus zrani³ go w biod-
ro, ju¿ przesta³ walczyæ. Pono rzek³ wtedy: Et
tu, Brute! – ,,I ty, Brutusie!”, albo czulej po
grecku: Kai sy, teknon! – ,,I ty, dziecko!”.
Zygmunt Kubiak,
Dzieje Greków i Rzymian
,
Œwiat Ksi¹¿ki, Warszawa 2003, s. 403-406.
Zadanie 7.
1p.
Juliusza Cezara zamordowano
A. 13 marca 44 r. p.n.e.
B. 15 marca 44 r.
C. 13 marca 44 r.
D. 15 marca 44 r. p.n.e.
Zadanie 8.
1p.
Na czele spisku stanêli dwaj ludzie, którzy
A. ¿ywili urazy osobiste do Cezara.
B. byli wrogami republikañskiej wolnoœci.
C. wystêpowali w obronie skazanych wygnañców.
D. doznali od Cezara ³a
skawoœci.
1 Zwolennicy Gnejusza Pompejusza, przeciwnika Cezara.
2 Wed³ug tradycji by³ uwa¿any za przyjaciela Juliusza Cezara.
4
Zadanie 9.
1p.
Œmieræ Cezara spowodowa³a
A. przywrócenie republiki rzymskiej.
B. klêski w wojnach na Wschodzie.
C. wojnê domow¹.
D. upadek Rzymu.
Zadanie 10.
1p.
Jednym z najwa¿niejszych dokonañ Juliusza Cezara by³o
A. zreformowanie kalendarza.
B. uczynienie z chrzeœcijañstwa religii pañstwowej.
C. wzniesienie w Rzymie Koloseum.
D. podzielenie pañstwa na czêœæ wschodni¹ i zachodni¹.
Tekst III
Horacjusze to wed³ug tradycji rzymskiej,
trzej bracia, którzy za panowania Tytusa Ho-
styliusza (VII w. p.n.e.) stoczyli walkê z trze-
ma braæmi Kuracjuszami, aby rozstrzygn¹æ
spór miêdzy Rzymem i Alba Longa.
Na obrazie bracia przed wyruszeniem do
boju œlubuj¹ ojcu, ¿e albo zwyci꿹, albo zgin¹.
Kobiety po prawej smuc¹ siê z powodu dra-
matycznej decyzji.
Na podstawie
Wielkiej Encyklopedii Powsze-
chnej
, PWN, Warszawa 2002, t. 11, s. 460.
Jacques-Louis David,
Przysiêga Horacjuszy
,
Sztuka œwiata
, Arkady, Warszawa 1994, t. 8, s. 29.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]