test - kochanowski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Autor: Jolanta Pol
„Chwalę szczęście stateczne”
Test dla kl. I liceum
Instrukcja
Test, który masz przed sobą, sprawdza, czy potrafisz zrozumieć tekst literacki oraz posiadasz
podstawowe wiadomości o kontekście kulturowym. Składa się z 23 zadań krótkiej
odpowiedzi. Odpowiadaj zwięźle, cytuj tylko wtedy, kiedy jest takie polecenie.
Zadania związane są z podanym niżej tekstem. Przeczytaj go uważnie, a potem postaraj się
rozwiązać zadania. Za błędną odpowiedź, podobnie jak za brak odpowiedzi, otrzymasz zero
punktów, za odpowiedź poprawną – 1 punkt. Pracuj bez pośpiechu, dbaj o jasne wyrażanie
myśli.
Jan Kochanowski
Pieśń IX
(KSIĘGI PIERWSZE)
Chcemy sobie być radzi?
Rozkaż, panie, czeladzi,
Niech na stół dobrego wina przynaszają,
A przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają.
Kto tak mądry, że zgadnie,
Co nań jutro przypadnie?
Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba,
Kiedy się człowiek troszcze więcej, niźli trzeba.
Szafuj gotowym bacznie!
Ostatek, jako zacznie,
Tak Fortuna niech kona: raczyli łaskawie,
Raczyli też inaczej; my siedzim w jej prawie
.
U Fortuny to snadnie,
Że kto stojąc upadnie;
A który był dopiero u niej pod nogami,
Patrzajże go po chwili, a on gardzi nami.
Wszystko się dziwnie plecie
Na tym tu biednym świecie;
A kto by chciał rozumem wszystkiego dochodzić,
I zginie, a nie będzie umiał w to ugodzić.
Prózno ma mieć na pieczy
Śmiertelny wieczne rzeczy;
Dosyć na tym, kiedy wie, że go to nie minie,
Co z przejźrzenia Pańskiego od wieku mu płynie.
PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa
Jolanta Pol
Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
2
A nigdy nie zbłądzi,
Kto tak umysł narządzi,
Jakoby umiał szczęście i nieszczęście znosić,
Temu mężnie wytrzymać, w owym się nie wznosić.
Chwalę szczęście stateczne:
Nie chce li też być wieczne,
Spuszczę, com wziął, a w cnotę własną się ogarnę
I uczciwej chudoby bez posagu pragnę.
Nie umiem ja, gdy w żagle
Uderzą wiatry nagle,
Krzyżem padać i świętych przenajdować dary,
Aby łakomej wodzie tureckie towary
Bogactwa nie przydały
Wpadwszy gdzie między skały;
Tam ja bezpiecznym sercem i pełen otuchy
W równej fuście popłynę przez morskie rozruchy.
ZADANIA
1. Wymień przynajmniej cztery gatunki literackie uprawiane przez Jana Kochanowskiego.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
2. Wymień przynajmniej cztery tematy, jakie podejmuje w swojej twórczości Kochanowski.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
3. Podaj przynajmniej trzy cechy charakterystyczne dla pieśni jako gatunku.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
4. Sytuacja podmiotu lirycznego jest głównym wyznacznikiem kompozycji, określa też typ
liryki – bezpośrednia bądź pośrednia. Jakim typem liryki jest analizowany utwór?
Odpowiedź krótko uzasadnij.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
5. Określ typ liryki ze względu na temat, rodzaj wyrażonych przeżyć. Odpowiedź uzasadnij.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa
Jolanta Pol
Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
3
6. Pierwsza zwrotka stanowi swoistą introdukcję o kolokwialnym charakterze. Jaka, Twoim
zdaniem, jest jej rola?
..........................................................................................................
..........................................................................................................
7. Jak w
Pieśni 9, I
ukazany jest ludzki los? Wyjaśnij krótko na podstawie strof 2-5.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
8.
Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba
, /
Kiedy się człowiek troszcze więcej, niźli
trzeba
. Podaj tytuł (bądź przytocz fragment) innego utworu Kochanowskiego, w którym
świat widziany jest jako teatr, Bóg jest reżyserem a ludzie – aktorami.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
9. Wyjaśnij znaczenie pojęcia: Fortuna.
..........................................................................................................
10. Podaj przynajmniej trzy inne utwory Kochanowskiego, w których poeta pisze o zmienności
losu.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
11. Skoro los jest zmienny i niepewny, zatem
Szafuj gotowym bacznie!
Wyjaśnij tę radę w
odniesieniu do trzeciej strofy.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
12. Zacytuj fragment, w którym wobec zmienności losu podmiot liryczny proponuje postawę
stoicką.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
13. Kochanowski pisze:
a w cnotę własną się ogarnę
. Stoicy cnotę (
virtus
) utożsamiali ze
szczęściem i uważali za dobro najwyższe. Jakie życie, według pisarzy renesansu, można
nazwać cnotliwym? Podaj przynajmniej trzy określenia.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa
Jolanta Pol
Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
4
14. Szczęście, mimo zmienności Fortuny, może zapewnić człowiekowi także postawa
epikurejska. Wskaż przynajmniej dwa nawiązania do Epikura w analizowanej pieśni.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
15. Skomentuj dwie ostatnie strofy pieśni.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
16.
Pieśni 9, I
jest opozycyjna wobec średniowiecznego systemu wartości. Podaj argument
świadczący o renesansowym charakterze tego utworu.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
17. Przeanalizuj twórczość Jana Kochanowskiego i wymień przynajmniej cztery wartości,
jakie poeta cenił.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
18. Wskazując wartości, które prowadzą do życia szczęśliwego, poeta podkreśla także, że
szczęście osobiste wiąże się z pomyślnością kraju, gdyż
Można Rzeczpospolita i was
ubogaci;
/
A gdzie się ta powinie, tam swe każdy traci
. Podaj tytuły dwóch utworów
Kochanowskiego o charakterze patriotycznym.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
19. Wskaż dwa utwory, w których znajdziemy motyw poezji i poety.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
20. Kochanowski chwali życie ziemiańskie, które daje niezależność, zapewnia dostatnie i
„poćciwe” życie. W którym utworze dostrzegasz topos arkadii?
..........................................................................................................
21. Podaj trzy przykłady nawiązania do tradycji antycznej w twórczości Kochanowskiego.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa
Jolanta Pol
Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
5
22. Renesansowa sztuka (rzeźba, architektura, malarstwo) i literatura nawiązują do
klasycyzmu. Podaj trzy cechy charakteryzujące renesansowy klasycyzm.
..........................................................................................................
23. Przeanalizuj pieśni i fraszki Kochanowskiego i podaj przynajmniej 4 cechy odnoszące się
do jego stylu i języka, a świadczące o ich zgodności z poetyką klasycyzmu.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa
Jolanta Pol
Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
[ Pobierz całość w formacie PDF ]