Test wiedzy o antyku

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Test z epoki
Ucz się z
Test wiedzy o antyku
1. Antyk to konkretny czas historyczny. Mianem
tym określamy:
a. okres trwania kultury starożytnej Grecji i Rzymu
b. starożytność
c. dzieje ludzkości od jej zamierzchłych początków aż
do upadku Cesarstwa Rzymskiego
odnosi się przymiotnik
klasycystyczny
, czyli stylizo-
wany na klasyczne normy greckie i rzymskie. Nie
mylcie jednak klasyki z klasycyzmem. Klasyczny zna-
czy wzorcowy, znakomity, godny naśladowania i ta-
kim uznano całe dzieje kultury Grecji i Rzymu. Jed-
nak historycznie termin ten to nadużycie. Dokładnie
klasyczny oznacza ustalony w okresie klasycznym, a za
taki uznano okres w dziejach Grecji przypadający
między VI a V wiekiem p.n.e., kiedy to Atenami rzą-
dził Perykles. W tym czasie utrwaliły się artystyczne
wzorce. Z czasem słowo klasyczny przestano odnosić
do tego okresu i zaczęto określać tym mianem wszyst-
ko, co stworzono według klasycznych norm.
 
4. Mimesis to:
a. kategoria przypisywana eposowi
b. kategoria, którą Arystoteles przypisał tragedii
c. podniosły styl stwarzający atmosferę powagi i do-
stojeństwa
 Odpowiedź (a.)
Komentarz
Antyk to okres trwania kultury starożytnej Grecji i Rzy-
mu. Ponieważ obie kultury lokalizowały się w obrębie
Morza Śródziemnego, kulturę antyku nazywa się rów-
nież kulturą śródziemnomorską. Dzieje ludzkości od
jej zamierzchłych czasów aż do upadku Cesarstwa
Rzymskiego noszą wspólne miano starożytności. Na-
zwa ta obejmuje kulturę Egiptu i Babilonii, dzieje na-
rodu żydowskiego oraz dzieje Cesarstwa Zachodnio-
rzymskiego. Dzieje Grecji i Rzymu mieszczą się w tym
przedziale, nie są to jednak pojęcia równoważne.
 
2. Kultura helleńska to kultura starożytnych
Greków. Natomiast kultura hellenistyczna to:
a. to samo co helleńska
b. oparta na greckich wzorach kultura ludów podbi-
tych przez Aleksandra Wielkiego po upadku pań-
stwowości Grecji
c. kultura propagująca dziedzictwo starożytnych Gre-
ków
 Odpowiedź (a.)
 Komentarz
Mimesis to kategoria przypisywana eposowi. Nazwał
i sformułował jej reguły Arystoteles w swym wieko-
pomnym dziele –
Poetyce
. Było to pierwsze w historii
literatury dzieło normatywne, w którym Arystoteles
ustalił reguły dotyczące tworzenia literatury. Dzieło
to mówi między innymi o tym, jakie cechy powinien
mieć epos, a jakie tragedia, definiuje pojęcia, takie
jak katharsis, mimesis czy decorum.
Mimetyczną funkcję literatury
, czyli jej funkcję
naśladowczą przypisywał Arystoteles eposowi. Miał
on, jego zdaniem, odzwierciedlać świat, dawać jego
opisy, trzymać się zasad prawdopodobieństwa i lo-
giki.
 
5. Przykłady starożytnych rycerzy to:
a. Achilles, Hektor, Odyseusz
b. Achilles, Hektor, Edyp
c. Prometeusz, Ikar, Syzyf
 Komentarz
 Odpowiedź (b.)
Komentarz
Kultura hellenistyczna to nie to samo, co kultura hel-
leńska! Nie jest to również kultura propagująca dzie-
dzictwo starożytnych Greków, w każdym razie byłoby
to określenie zbyt szerokie. Kultura hellenistyczna to
kultura oparta na
wzorcach greckich
, czyli helleń-
skich, ale rozwijająca się już po upadku państwowości
Grecji na terenach podbitych przez Aleksandra Wiel-
kiego. Mianem tym określa się kulturę, która, co praw-
da, wzorowała się na normach greckich, łączyła je jed-
nak z elementami kultur podbitych terytoriów.
 
3. Klasycyzm to inaczej nazwa określająca:
a. okres w dziejach Grecji przypadający na V – VI
wiek p.n.e., kiedy to w Atenach rządził Perykles
b. dorobek całej kultury antyku
c. styl w sztuce i architekturze XVIII wieku stylizowa-
ny na wzory greckie i rzymskie
 Odpowiedź (a.)
 
Komentarz
Przykładem wzorów starożytnego rycerza są
Achil-
les
,
Hektor
i
 Odyseusz
. To postacie z 
Iliady
Home-
ra, które to dzieło jest peanem na cześć rycerstwa i nie-
złomnych wojowników. Homer ustanawia w nim typy,
do których już zawsze odwoływać się będzie literatu-
ra kręgu śródziemnomorskiego. Są to:
Komentarz
 Odpowiedź (c.)
 Komentarz
Wiek XVIII wskrzesił antyk i na wzorach klasycznych
oparł cały nurt w literaturze i sztuce. Do tego nurtu
·
Achilles
– niezłomny i odważny rycerz, ale też
żądny zemsty, ambitny i zarozumiały. Jest nie-
1
Komentarz
Komentarz
 Komentarz
Test z epoki
Ucz się z
mal nie do pokonania, ma jednak jeden słaby
punkt – piętę, i to go zgubi.
·
Hektor
– odważny wojownik, ale mający ludz-
kie wątpliwości i obawy. Ciężko mu rozstać się
z ukochana żoną, boi się walki, przeczuwa swą
śmierć, ale w końcu staje do boju.
·
Odyseusz
– rycerz przebiegły, walczący często
podstępem, zbuntowany przeciwko bogom, pew-
ny swej mądrości. Odys jest pomysłodawcą pod-
stępu z koniem trojańskim, dzięki któremu po-
konał miasto i przyniósł zwycięstwo Grekom.
Komentarz
Cytat ten pochodzi z pieśni Horacego
Exegi monu-
mentum
. W wierszu tym stworzył Horacy słynny
mo-
tyw poety nieśmiertelnego
, który dzięki swojej sła-
wie, swoim dziełom, trwać będzie w pamięci ludzi
przez pokolenia, na długo po tym, jak jego samego
już nie będzie. Motyw poety nieśmiertelnego jest waż-
ny w literaturze – wyniósł on profesję poetycką ponad
rzeczywistość. To właśnie dzięki Horacemu poeta
przestał być zwykłym gryzipiórkiem, a stał się kimś
wyniesionym ponad prozaiczne tłumy – choć sam
Horacy, czego nie ukrywał, pisał głównie dla zarob-
ku. Do motywu non omnis moriar odwoływać się bę-
dzie zarówno Jan Kochanowski, który Horacego uczy-
nił swym mistrzem duchowym i wielokrotnie cytował
go w swoich dziełach, jak i romantycy.
 
9*. Autorem teorii dzielącej postawę artystyczną
na apolińską i dionizyjską jest:
a. Gustaw Jung
b. Zygmunt Freud
c. Fryderyk Nietzsche
 
6. Mit prometejski oznacza:
a. odwagę, nieposłuszeństwo, marzenie o locie ku słońcu
b. młodość, lekkomyślność, tragiczny finał
c. bunt, cierpienie, miłość do ludzi
 Odpowiedź (c.)
Komentarz
Mit prometejski to na tysiąclecia ustalony symbol
po-
święcenia się dla ludzkości i buntowniczej walki
.
Prometeusz ukradł bogom ogień i podarował go lu-
dziom, dzięki czemu ludzkość wydobyła się z mroków
ciemności. Tym samym tytan zapoczątkował rozwój
kultury. Za swój czyn zapłacił wysoką cenę. Pokłócił
się z bogami, a Zeus skazał go na wieczne męki – Pro-
meteusza przykuto do skał Kaukazu, zaś sęp wyszar-
pywał mu wciąż odrastającą wątrobę. Postawa pro-
metejska od tej pory oznaczać będzie postawę kogoś,
kto poświęcił wszystko, nawet życie, dla dobra ludzko-
ści. Prometeusz cierpiał z miłości do ludzi, tę postawę
w naszej kulturze przeformułuje dopiero Chrystus.
 
7. Edyp to ofiara winy niezawinionej, czyli ina-
czej:
a. hamartii
b. katharsis
c. ironii tragicznej
 Odpowiedź (c.)
Komentarz
Twórcą tej koncepcji jest Fryderyk Nietzsche. Choć
znamy go przede wszystkim jako autora filozoficznej
koncepcji nadczłowieka, był on także wybitnym
znawcą antyku i kultury starożytnej. Nietzsche stwo-
rzył ogromnie popularną koncepcję teorii sztuki, którą
zakorzenił w mitach o Apollinie i Dionizosie. Wycho-
dząc od obu tych mitów, ukuł Nietsche koncepcję
o dwóch drogach twórczego rozwoju. Pierwsza z nich,
zwana
postawą apolińską
, oparta jest na racjonal-
nej, przejrzystej kalkulacji i cechuje ją upodobanie
do harmonii, ładu i symetrii. Taką jest na przykład
sztuka oświecenia. Druga, biegunowo przeciwna, zwa-
na
postawą dionizyjską
, jest ekstatyczna, mroczna
i oparta na podświadomych popędach, nie racjach ro-
zumu. Taką sztukę stworzył na przykład romantyzm.
Koncepcja Nietzschego zdobyła sobie ogromne uzna-
nie, a szczególną popularnością cieszyła się w moder-
nizmie.
 
10*. Kompleks Edypa to termin Zygmunta Freu-
da oznaczający:
a. słynną psychologiczną teorię archetypów funkcjo-
nujących w świadomości zbiorowej
b. paraseksualną relację dojrzewającego lub dorosłe-
go syna z matką
c. filozoficzną koncepcję nadczłowieka
 Odpowiedź (a.)
Komentarz
Edyp to bardzo ważny typ bohatera starożytnego. Re-
alizuje on koncepcje bohatera tragicznego. Jego losy
mają wywoływać u widzów poczucie litości i trwogi,
a tym samym uruchomić
katharsis
, czyli oczyszcza-
jącą funkcję tragedii. Edyp to ofiara winy niezawinio-
nej, czyli
hamartii
. Jest szlachetny, chce ocalić mia-
sto, a losy nieuchronnie prowadzą go do zguby. W lo-
sach Edypa przejawia się więc również
ironia tra-
giczna
– im bardziej próbuje nie popełnić błędu, tym
bardziej wypełnia wolę bogów.
 
8. „Nie wszystek umrę” to cytat z:
a.
Iliady
Homera
b. Pieśni
Exegi monumentum
Horacego
c. fraszek Jana Kochanowskiego
 Odpowiedź (b.)
 
Komentarz
Kompleks Edypa oznacza pociąg seksualny, jaki doj-
rzewający syn odczuwa w stosunku do swej matki.
 Odpowiedź (b.)
2
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Test z epoki
Ucz się z
Twórcą tej teorii jest
Zygmunt Freud – twórca psy-
choanalizy
i ojciec współczesnej psychologii. Ze sta-
rożytnością łączył Freuda fakt, iż mitologicznych sym-
boli użył do charakteryzowania i nazywania ludzkich
postaw i problemów psychologicznych. Obok kom-
pleksu Edypa wyróżnił Freud analogiczny, chociaż
mniej znany kompleks Elektry, polegający na pocią-
gu seksualnym córki do ojca.
 
11. Ostatnią spisaną księgą biblijną jest:
a.
Księga Hioba
b.
Ewangelia św. Mateusza
c.
Apokalipsa św. Jana
Komentarz
Vanitas
to motyw eksponowany przez
Księgę Kohe-
leta
. Najogólniej mówiąc, treścią księgi są rozważa-
nia nad sensem ludzkiego życia. Autor stwierdza, iż
wszystko na świecie jest marnością – szczęścia nie
przynoszą ani bogactwo, ani sława, ani używanie roz-
koszy, ani nawet mądrość i wiedza. Wszystko jest bez-
celowe. W księdze słowa „marność nad marnościa-
mi” pełnią funkcję refrenu i powtarzają się w rytmicz-
nych odstępach aż 20 razy! Prezentowana przez Ko-
heleta postawa totalnego lekceważenia dóbr docze-
snych, pogardy dla świata i skupionej kontemplacji
przemijania znalazła w literaturze wielu naśladow-
ców. Należą do nich chociażby poeci barokowi: Mi-
kołaj Sęp-Szarzyński i Daniel Nieborowski.
 
14. Biblijne porównanie to:
a. parabola
b. mimesis
c. apokryf
 Odpowiedź (c.)
Komentarz
Ostatnią spisaną księgą biblijną jest
Apokalipsa św.
Jana
. Powstała ona najprawdopodobniej pod koniec
II wieku n.e.
W tym czasie spisano również
Nowy
Testament
, jego powstanie datuje się na przełom I i II
wieku n.e. Natomiast początki
Biblii
sięgają dużo, dużo
wcześniej. Pierwsze księgi (
Pięcioksiąg
) powstawać
zaczęły ok. 1600 – 2000 lat przed Chrystusem. Ich do-
kładne datowanie jest w zasadzie niemożliwe, ponie-
waż początkowo teksty te istniały w formie przekazu
ustnego. Niewiadomo również, kiedy dokładnie zaczę-
to je spisywać. Kolejne księgi
Starego Testamentu
po-
wstawały stopniowo aż do I wieku p.n.e. Wtedy też usta-
lił się ostateczny kształt tej części
Pisma Świętego
.
 
12. Kosmogonia to nic innego jak:
a. mitologiczna teoria na temat powstania świata
b. mitologiczna opowieść o życiu bogów i herosów
c. jedna z ksiąg
Pisma Świętego
Odpowiedź (a.)
Komentarz
Chodzi oczywiście o 
parabolę
. Termin ten pochodzi
z języka greckiego i oznacza właśnie porównanie.
Istotą parabolicznej opowieści jest rzeczywiście
me-
taforyczne porównanie
. Zwykle jest ono dość rozbu-
dowane, czasem nawet potrafi osiągnąć rozmiary kil-
kusetstronicowej powieści. Utwory paraboliczne opi-
sują realne i trudne problemy nie wprost, a za pomocą
wymyślonych, ilustratywnych sytuacji. Źródłem technik
parabolicznych jest właśnie
Biblia
, a przede wszystkim
nowotestamentowe przypowieści. Przypomnij sobie mi-
łosiernego Samarytanina i znaczenie całej opowieści,
a doskonale zdasz sobie sprawę z istoty paraboli.
 
15. Biblijne gatunki literackie to:
a. hymn, epos, tragedia
b. powieść, przemówienie, oda
c. saga rodowa, psalm, przypowieść
 Odpowiedź (a.)
 
Komentarz
Kosmogonia to nic innego jak
mitologiczna teoria
na temat powstawania świata
. Jest to pojęcie ogól-
ne, znacie już inne mity kosmogoniczne z mitologii
grecko-rzymskiej. Biblijna wersja historii stworzenia
też ma swe źródło w micie. Jest to mit staroizraelski,
który początkowo był przekazywany ustnie. Po spisa-
niu i umieszczeniu w świętej księdze opowieść straci-
ła swój pierwotny, mityczny charakter, jednak nadal
można ją porównywać z kosmogoniami kultur mitycz-
nych. Biblijną wersję kosmogonii obrazują początko-
we fragmenty
Księgi Rodzaju
.
 
13. Vanitas vanitatum, czyli marność nad mar-
nościami, to motyw, który przekonująco
przedstawia:
a. św. Marek
b. Kohelet
c. Horacy
 Odpowiedź (c.)
 Komentarz
Gatunki biblijne to saga rodowa, psalm, przypowieść.
Niektóre z nich są wprost odpowiednikami gatunków
wykreowanych przez antyk, różnią się jedynie reli-
gijną, chrześcijańską tematyką.
•
Saga rodowa
to biblijny odpowiednik eposu. Jest to
epicka opowieść opisująca dzieje jednego, na ogół
szlacheckiego i zasłużonego rodu. Saga dotyczy życia
co najmniej kilku pokoleń rodziny, często na plan
pierwszy wysuwane są kwestie dotyczące funkcji spo-
łecznych i zasług poszczególnych jej członków.
•
Psalm
to biblijny odpowiednik pieśni. Jest to utwór
o tematyce religijnej przeznaczony do śpiewania,
napisany kunsztownym, poetyckim językiem. Często
bywa modlitwą, ale nie jest to warunek konieczny.
 Odpowiedź (b.)
3
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
 Komentarz
Test z epoki
Ucz się z
•
Przypowieść
jest gatunkiem niezwykle istotnym ze
względu na wykorzystanie techniki paraboli. Przy-
powieść opowiada na pozór prostą historię, jednak
opowieść ta ma podwójne dno – jest ilustracją znacz-
nie głębszej religijnej bądź filozoficznej prawdy.
Komentarz
Abraham poświęcić miał dla Boga swojego jedynego
syna Izaaka. Abraham zabrał chłopca na
górę Moria
i tam planował spalić go na stosie. Jednak gdy po kil-
kudniowej wędrówce dotarł na miejsce i podniósł nóż
na swego syna, z nieba rozległ się głos nakazujący mu
zamiast dziecka złożyć w ofierze baranka. Straszliwy
rozkaz był jedynie próbą pobożności, na jaką wysta-
wił Abrahama Bóg. Zdarzenia takie są na porządku
dziennym w 
Starym Testamencie
. Przypomnij sobie
choćby losy starotestamentowego Hioba, którego Bóg
również wystawił na próbę.
 
19*. Wedle legendy autorem
Pieśni nad Pieśnia-
mi
jest:
a. Mojżesz
b. król Salomon
c. król Dawid
 
16. Biblijną wersję stworzenia świata przedstawia:
a.
Księga Rodzaju
b.
Pięcioksiąg
c.
Dzieje Apostolskie
 Odpowiedź (a.)
Komentarz
Według biblijnej wersji kosmogonii Bóg stworzył świat
w ciągu sześciu dni. Pierwszego dnia stworzył ziemię,
następnie zaś światło i „oddzielił je od mroku”. Na-
stępnego dnia oddzielił Bóg wodę od lądu i utworzył
oceany, a ziemię pokrył roślinności. W ciągu kolejnych
dni zajął się tworzeniem gwiazd i planet, ryb, gadów
i ptaków oraz płazów i ssaków, w tym człowieka. Siód-
mego dnia Bóg odpoczywał. Po stworzeniu pierwszych
ludzi Bóg umieścił ich w rajskim ogrodzie.
Biblijna wersja kosmogonii jest jedną z kilku zna-
nych Ci już teorii na temat powstawania świata. Spró-
buj porównać ją ze znanymi Ci już kosmogoniami
z mitologii greckiej i rzymskiej.
 
17. Morał
Przypowieści o siewcy
mówi, że:
a. powinno się pomagać wszystkim potrzebującym, bez
względu na ich pochodzenie
b. ci, którzy poznawszy naukę Chrystusa, będą postę-
pować zgodnie z jej nakazami, staną się dojrzałymi
katolikami
c. każdy ma szansę być zbawionym
 Odpowiedź (b)
Komentarz
Legendarnym autorem
Pieśni nad Pieśniami
miał być
król Salomon. Pieśń ta to opowieść o tęsknocie, miło-
ści, zazdrości i pożądaniu. Jej bohaterami jest para
kochanków, którzy gubią się, nawołują i znajdują.
Pieśń ta ma wiele symbolicznych interpretacji. Żydzi
przez wieki odczytywali ten utwór jako alegoryczny
poemat o miłości Jahwe i Izraela, w symbolice chrze-
ścijańskiej Oblubieniec był symbolem Chrystusa,
Oblubienicę zaś interpretowano jako Kościół.
Pieśń
nad Pieśniami
ma także sens maryjny, gdzie Oblubie-
nicą jest Maryja, według jeszcze innej interpretacji
chodzi tu o zaślubiny Boga z duszą ludzką.
 
20*. Czterej jeźdźcy Apokalipsy symbolizują ko-
lejno:
a. strach, lekkomyślność, obżarstwo i rozpustę
b. lenistwo, rozrzutność, Dobrą Nowinę i ciekawość
c. epidemię, wojnę, głód i śmierć
 Odpowiedź (b.)
Komentarz
Przypowieść o siewcy
mówi, iż być dobrym chrześcija-
ninem, to postępować zgodnie z nauką Chrystusa.
Opowiedziana historia jest prosta: rolnik wyszedł na
pole siać zboże, lecz nie wszystkie ziarna, które za-
siał, padły na urodzajną glebę. Jedne padły na drogę
i zostały wydziobane przez ptaki, inne na skaliste pod-
łoże i mimo że wypuściły pędy, szybko uschły. Jeszcze
inne padły pośród ciernie, które je zniszczyły. Tylko
te ziarna, które padły na urodzajną glebę, wydały ob-
fity plon. Podobnie jest z nauką Chrystusa. Nie wszy-
scy ludzie potrafią żyć zgodnie z jej nakazami, łatwo
zrażają ich pierwsze niepowodzenia i trudności. Tyl-
ko ci ludzie, którzy gotowi są przyjąć w pełni naukę
Kościoła, staną się dojrzałymi chrześcijanami i wy-
dadzą „plon stokrotny”.
 
18*. W biblijnej opowieści o Abrahamie Bóg zażą-
dał od Abrahama, aby złożył mu w ofierze:
a. swego syna Izaaka
b. trzydniowego baranka
c. wór dukatów
 Odpowiedź (c.)
Komentarz
Czterech jeźdźców Apokalipsy to kolejno: epidemia,
wojna, głód i śmierć. W języku greckim apokalipsa
znaczy objawienie. Tekst ten jest zatem świadectwem
objawienia, jakiego doznał Jan (nie był to Jan Apos-
toł) na wyspie Patmos. Księga zawiera wizję
Sądu
Ostatecznego
i końca świata, pełna jest
przerażających wizji i trudnych do rozszyfrowania
symboli. Cała kompozycja księgi oparta jest na
sym-
bolice liczb
, z których najważniejsze to:
3 – liczba doskonała symbolizująca Trójcę Świętą,
4 – symbol wszechświata, czterech stron świata
i czterech pór roku, związana również z cztere-
ma ramionami krzyża,
7 – liczba duchowości i tajemnicy, symbolizująca
porządek i równowagę.
* Gwiazdką oznaczono pytania odnoszące się raczej do poziomu rozszerzonego matury
 Odpowiedź (a.)
4
Komentarz
Komentarz
Komentarz
Komentarz
[ Pobierz całość w formacie PDF ]