Temat 8 Globalizacja gospodarki - pojęcie i cechy procesu,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Temat 8:
Globalizacja gospodarki - pojęcie i cechy procesu
Globalizacja:
w
sensie ogólnym globalizacja może być rozumiana jako proces, który jest
tworzony przez zjawiska lub działania o wymiarze ogólnoświatowym.
wiele zjawisk i wydarzeń toczących się w sferze społeczno-kulturowej,
gospodarczej, technicznej, politycznej i prawnej a także ekologicznej nabiera
coraz bardziej charakteru ogólnoświatowego.
Wprowadzenie pojęcia globalizacja
Termin G był początkowo używany w socjologii (lata 40-te)
W 1960 roku Marshall McLuhan wprowadził do teorii komunikacji pojęcie
globalnej wioski (
global village
), aby zilustrować "kurczenie się" świata w
wyniku wprowadzania nowych technologii komunikacyjnych
w 1961 roku G znalazła się w słowniku Webstera (
Webster's Third New
International Dictionary of the English Language Unabridged
)
Pojęcie globalizacji gospodarczej wprowadził Theodore Levitt (1925-2006),
prof. Harvard Business School 1983 w artykułe
"Globalization of Markets"
Historia globalizacji
Globalizacja gospodarki nie jest procesem nowym, lecz jej przyspieszenie
nastąpiło stosunkowo niedawno
Cechy charakterystyczne dla dzisiejszej gospodarki globalnej odnaleźć można
w gospodarkach epoki cywilizacji starożytnych
Imperium rzymskie, które swym obszarem obejmowało niemal cały znany
Europejczykom ówczesny świat, miało jedną wspólną walutę i tworzyło jeden
wspólny rynek
XIX/XX w.
rewolucja
bolszewicka w Rosji, wielki kryzys (1929-1933) oraz
podział świata po II wojnie światowej doprowadziły do ukształtowania się
nowego układu polityczno-ekonomicznego.
Utworzenie międzynarodowych instytucji finansowych, liberalizacja handlu
międzynarodowego, proces dekolonizacji, upadek bloku wschodniego oraz
rozwój przedsiębiorstw o zasięgu międzynarodowym przysłużyły się do
odbudowy jednolitego rynku światowego.
Globalizacja
jest pojęciem używanym do opisywania zmian w społeczeństwach i
gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu
międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej;
opisuje:
1. zwiększenie wymiany informacyjnej,
2. przyśpieszenie i spadek cen transportu,
3. wzrost handlu międzynarodowego
4. inwestycje zagraniczne spowodowane znoszeniem barier,
5. rosnących współzależności między państwami.
EFEKTY globalizacji:
Ogólnoświatowa integracja systemów ekonomicznych i unifikacja zachowań
ekonomicznych oraz społecznych, sterowana przez mechanizmy rynkowe
bądź instytucje ponadnarodowe, a nie przez państwo i jego instytucje.
Maleje znaczenie granic państwowych i rola gospodarek narodowych.
Powszechny staje się szybki przepływ dóbr, usług, kapitału, kwalifikowanej siły
roboczej, technologii, idei miedzy państwami, firmami, instytucjami i
organizacjami.
Rozwijający się rynek globalny stwarza możliwości zwiększenia produkcji,
sprzedaży i udziału w rynku przy jednoczesnej obniżce kosztów.
Zbliżone modele konsumpcji, podobne systemy edukacyjne, rozwiązania
techniczne i koncepcje naukowe. Upodabnia się sfera materialna i duchowa
(kulturowa) życia wielu społeczeństw.
Globalizacja
jako proces ekonomiczny postępuje jednocześnie na trzech poziomach:
przedsiębiorstw, rynków/gałęzi oraz gospodarki światowej.
zasadniczą cechą globalizacji jest integrowanie działań, procesów i
podmiotów w ogólnoświatowy (globalny) system gospodarki funkcjonujący na
jednym z trzech wymienionych wyżej poziomów, ale powiązany z innymi
poziomami.
Globalizacja polityczno-gospodarcza
wyraża się w dążeniu do politycznego ujednolicenia świata i integracji
poszczególnych społeczności narodowych oraz gospodarek narodowych w
jeden globalny system polityczny i ekonomiczny, a także próbach
zastępowania władzy publicznej przez firmy globalne w kierowaniu
gospodarka narodową i jej kontrolowaniu.
Globalizacja finansów
- globalizacja przejawiająca się w międzynarodowej mobilności kapitału, rosnącej
liczbie międzynarodowych połączeń i przejęć firm, rodzeniu się globalnego
akcjonariatu, co wiąże się z rozwojem inwestycji portfolio.
Globalizacja firmy
- procesy globalne obejmujące przedsiębiorstwo. Przebiegają one na trzech
etapach.
1.
polega na pojawieniu się orientacji proeksportowej w zarządzaniu firmą i
wzroście udziału eksportu w przychodach firmy.
2.
polega na internacjonalizacji produkcji i pojawia się, gdy firma podejmuje
produkcję w innych krajach.
3.
kiedy operacje zagraniczne stają się dominującym źródłem przychodów firmy,
wchodzi ona na trzeci etap – globalizacji perspektyw i organizacji, polegający
na budowaniu strategii rozwoju firmy, rozpatrując jej interesy w kontekście
globalnym.
Si
ł
ł
y nap
y nap
ę
ę
dowe globalizacji
dowe globalizacji
wg YIPA
Si
wg YIPA
Czynniki
technologiczne
Czynniki społeczne
i demograficzne
POTENCJAŁ
GLOBALIZACYJNY
SEKTORA
Czynniki
kosztowe
Czynniki
rządowe
Czynniki
ekonomiczne
i finansowe
Czynniki
polityczne
i prawne
Si
ł
ł
y prowadz
Si
y prowadz
ą
ą
ce do globalizacji
ce do globalizacji
Stonehouse
’
’
a
a
Siły technologiczne
Industrializacja;
Rewolucja transportowa;
Rewolucja
informacyjno - komunikacyjna
wg
Stonehouse
wg
Siły
ekonomiczne
Wzrastające
dochody indywidualne;
Handel światowy;
Światowe rynki finansowe;
Siły rynkowe;
Konkurencja
światowa
Siły społeczne
Konsumpcja;
Jednolicenie się
upodobań
konsumentów;
Edukacja
i umiejętności
Globalizacja
sektorów
i rynków
Siły polityczne i prawne
Redukcja barier handlowych;
Prawa własności intelektualnej;
Prywatyzacja;
Tworzenie się bloków
handlowych;
Standardy techniczne
Globalizację jako złożony proces umiędzynarodowienia działalności
gospodarczej charakteryzuje wiele cech; najważniejsze z nich:
wielowymiarowość
- Globalizacja przebiega jednocześnie w kilku
dziedzinach życia społecznego w gospodarce, polityce, wojskowości, kulturze,
tej cechy wynikają takie cechy jak złożoność i wielowątkowość.
Integrowanie
- Scalanie (łączenie) prowadzonej w skali międzynarodowej
działalności podmiotów na różnych poziomach: gospodarek, gałęzi rynków i
przedsiębiorstw,
międzynarodowa współzależność
- Wzajemne i ściśle międzynarodowe
powiązania podmiotów występują na różnych wskazanych wcześniej
poziomach i nadają ich działaniom zintegrowany charakter. Przy dużym
stopniu integracji ścisła współzależność podmiotu umożliwia koordynowanie
funkcjonowania zintegrowanych, międzynarodowych systemów,
związek z postępem nauki, techniki i organizacji
- Postęp oddziałuje na
omawiany proces głównie od strony wprowadzania osiągnięć technicznych.
Jednocześnie postęp techniczny ulega przyspieszeniu pod presją stałego
zapotrzebowania na innowacje ze strony globalnie konkurujących
przedsiębiorstw.
Przyjmuje się, że postęp naukowo – techniczny jest najsilniej i
najwszechstronniej oddziałującym czynnikiem kształtującym globalizację,
kompresja czasu i przestrzeni
- subiektywne i obiektywne zjawisko:
„kurczenia się” świata,
Intensyfikacja produkcji i konsumpcji/1 czasu.
Życie ludzi mniej przypisane miejscu.
Duża mobilność, możliwość uczestnictwa w wydarzeniach na wszystkich
kontynentach, duża mobilność ludzi, oferta „towarów całego świata”.
„Skracanie” czasu i przestrzeni nabiera strategicznego znaczenia w rozwoju
globalnie konkurujących przedsiębiorstw,
dwukierunkowe ruchy lokalizacyjne
- Wprowadzenie na szeroką skalę
technologii informatycznych i telekomunikacji spowodowało zmianę znaczenia
i funkcji aglomeracji miejskich, z miast, które były aglomeracjami starych i
mało konkurencyjnych gałęzi przemysłu, wyprowadzono wiele przedsiębiorstw
tego sektora.
Wraz z przemysłem przetwórczym były likwidowane lub przenoszone
magazyny, hurtownie, obiekty i urządzenia przeładunkowe. Jednocześnie do
dzielnic centralnych napłynęły nowe firmy związane głównie z sektorem
finansowym i wyspecjalizowanych usług.
Charakter i tempo rozwoju gospodarki światowej
kształtują
korporacje transnarodowe (KTN
), które prowadząc działalność w
wielu państwach, tworzą międzynarodowy system powiązań gospodarczych,
podporządkowany wspólnemu celowi i strategii.
Typowa struktura takich korporacji składa się z przedsiębiorstwa
macierzystego (centrali), ulokowanego zwykle w kraju wysoko rozwiniętym,
oraz filii i oddziałów zagranicznych, które zajmują się produkcją i
rozprowadzaniem dóbr i usług.
Pocz. XXw. 3 KTN (np. General Motors, 1908r.)
2007 r. 79 ooo KTN
KTN ~30% światowego PKB
Działania KTN stanowią jedną z głównych sił napędzających procesy
globalizacji. Ich operacje prowadzą do globalizacji rynków towarowych i usług,
powstania globalnych sieci produkcji oraz zmian w funkcjonowaniu wielu
gałęzi przemysłu.
Strategie globalne korporacji w dużym stopniu decydują o tym, jakie miejsce w
nowym międzynarodowym podziale pracy będą zajmowały kraje słabiej
rozwinięte.
Korporacje, przez swe decyzje dotyczące lokalizacji produkcji w różnych
miejscach, przyczyniają się do restrukturyzacji gospodarek i wzrostu
współzależności miedzy krajami.
Największe korporacje międzynarodowe świata w 2009 r.
Company
Country
Field
Royal Dutch Shell
Netherlands†
Oil
ExxonMobil Corporation United States
Oil
Wal Mart
United States
Retail
BP
United Kingdom
Oil
Chevron Corporation
United States
Oil
Total S.A.
France
Oil
ConocoPhillips
United States
Oil
ING Group
Netherlands
Banking
Sinopec
China
Oil
Toyota Motor
Japan
Automobiles
KTN wg państw [2009 r.]
Rank
Country Companies
United
States
1
140
2
Japan
68
3
France
40
4
Germany
39
5
China
37
United
Kingdom
6
26
7
Switzerland 15
8
Kanada
14
8
South Korea 14
10
Netherlands 12
10
Spain
12
KTN wg siedzib (miast) 2009 r.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]