...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej
im. Alcide De Gasperi w Józefowie
W
itold
P
okruszyński
T
e o r e T y c z n e
A
s p e k T y
B
ezpieczeństwa
P
odręcznik
A
kAdemicki
Józefów 2010
Komitet Naukowo-Redakcyjny
Bronisław Sitek
Ligita Simanskiene
Sebastiano Tafaro
Edward Erazmus
Bernard Wiśniewski
Magdalena Sitek
Anna Antczak
Mirosława Raczkowska-Lipińska
Sylwia Ćmiel
Cezary Kurdej
– redaktor naczelny, WSGE
– Uniwersytet w Kłajpedzie
– Uniwersytet w Bari
– WSGE
– WSPol
– WSGE
– AON
– WSGE
– WSGE
– projekt okładki
Recenzja wydawnicza
Prof. zw. dr hab. Wojciech Łepkowski
Prof. zw. dr hab. inż. Roman Kulczycki
ISBN 978-83-930102-3-3
© Copyright by Wydawnictwo WSGE
Józefów 2010
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki Euroregionalnej
im. Alcide De Gasperi
05-410 Józefów, ul. Sienkiewicza 2
tel./fax: (48) 22 789 19 03
www.wsge.edu.pl
e-mail: wydawnictwo@wsge.edu.pl
Druk ACAD
s
pis
tr eści
w
stęp
5
1. w
stęp
do
t e or i i
B e z p ie c z e ń s t w a
7
8
13
14
17
1.1 pojęcie teorii bezpieczeństwa - deinicje
1.2 zakres bezpieczeństwa narodowego
1.3 zakres bezpieczeństwa międzynarodowego
1.4 główne problemy bezpieczeństwa XXI wieku
2. B
e z p ie c z e ń s t w o
j a ko
dy s c y p l i n a
n a u k o w a
2.1 bezpieczeństwo w nauce
19
20
21
2.2 struktura bezpieczeństwa
3. u
w a r u n k o w a n ia
B e z p ie c z e ń s t w a
n a r o d o w e g o
25
26
29
31
33
34
35
36
3.1 uwarunkowanie geopolityczne
3.2 uwarunkowanie ideologiczno-polityczne
3.3 uwarunkowanie ekonomiczne
3.4 uwarunkowanie prawno-instytucjonalne
3.5 uwarunkowanie militarne
3.6 uwarunkowanie społeczne
3.7 uwarunkowanie kulturowe
4. u
w a r u n k o w a n ia
B e z p ie c z e ń s t w a
międzynarodowego
4.1 uwarunkowania geopolityczne
41
42
43
44
46
48
50
52
4.2 uwarunkowanie ideologiczno-polityczne
4.3 uwarunkowanie ekonomiczne
4.4 uwarunkowanie prawno-instytucjonalne
4.5 uwarunkowanie militarne
4.6 uwarunkowanie społeczne
4.7 uwarunkowanie ekologiczne
5. k
ry t e r i a
B e z p ie c z e ń s t w a
n a r o d o w e g o
55
56
58
62
5.1 siła – kryterium podstawowe
5.2 wielkość przestrzeni
5.3 wiarygodność
5.4 dostęp do najnowszej technologii
65
68
5.5 udział w bezpieczeństwie kooperacyjnym
6. k
ry t e r i a
B e z p ie c z e ń s t w a
międzynarodowego
6.1 siła – kryterium podstawowe
73
73
75
81
84
87
92
96
102
6.2 wielkość przestrzeni
6.3 wiarygodność
6.4 dostęp do najnowszej technologii
6.5 porządek międzynarodowy
6.6 stopień bezpieczeństwa kooperatywnego
6.7 skuteczność walki z terroryzmem
6.8 stopień demokratyzacji bezpieczeństwa
7. w
spó łcz esn e
ko n f l i k t y
z Broj n e
109
110
112
116
7.1 geneza konliktu zbrojnego
7.2 współczesny konlikt zbrojny
7.3 rozwiązanie konliktu zbrojnego
8. o
st r z ega n i e
i
zapoBieganie
ko n f l i k t o m
z Broj n y m
8.1 instytucje NATO w ostrzeganiu i zapobieganiu
119
120
konliktom zbrojnym
8.2 operacje pokojowe w strategii NATO
8.3 współpraca NATO z organizacjami międzynarodowymi
124
125
9. r
ol a
w i e l k i c h
m o c a r s t w
w
Bezpieczeństwie
9.1 geneza wielkich mocarstw
9.2 rola wielkich mocarstw po II wojnie światowej
9.3 rola wielkich mocarstw w XXI wieku
129
129
130
133
10. i
n t e r w e n c j e
m i l i t a r n e
w
Bezpieczenstwie
10.1 zjawisko interwencji militarnych w bezpieczeństwie
10.2 współczesne uwarunkowania interwencji militarnych
137
138
144
z
a ko ń c z e n i e
149
150
z
a ł ąc z n i k
(pytania)
w
stęp
Każda dyscyplina naukowa mta swoją teorię i metodologię badań.
Czy bezpieczeństwo jest dyscypliną naukową? Oto podstawowe pytanie.
Oszem tak. Jest dyscypliną naukową uprawianą w uczelniach publicznych
i niepublicznych, w instytutach naukowych i nie tylko.
Zatem jak traktować bezpieczeństwo od strony stricte naukowej? Dla-
czego próby podejmowane w trakcie dotychczasowych dociekań przez pra-
cowników nauki nie kończą się całkowitym sukcesem? Co jest przyczyną
tak złożonego procesu? Przyczyn może być wiele. Jedną z najważniejszych,
jest wyjątkowa młodość tej dyscypliny.
Wielu uczonych zajmujących się bezpieczeństwem narodowym, regio-
nalnym czy globalnym dostrzega potrzebę rozszerzenia zakresu treści poję-
cia bezpieczeństwa i wyłonienia obszarów (sektorów) jego badań, ze szcze-
gólnym uwzględnieniem ważnych okresów historycznych.
Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa zakłada jego kompleksowe
traktowanie. Obecnie zwraca się uwagę na militarne i pozamilitarne aspek-
ty tej problematyki oraz jej personalne i strukturalne konteksty.
W różnych opracowaniach naukowych i popularnonaukowych z obszaru
nauk społecznych, bezpieczeństwo najogólniej jest traktowane tak, jak po-
strzegane było w minionym tysiącleciu z jego zasadniczymi problemami.
Dziś takie pojmowanie bezpieczeństwa może prowadzić do wypaczenia nie
tylko teorii, ale i realnych zachowań ludzkości.
Wielość ujęć oraz ciągła ewolucja poglądów na temat bezpieczeństwa na-
rodowego powoduje, że kwestie te nie zawsze są należycie interpretowane.
Wśród szerokich kręgów społeczeństwa dominują najczęściej tzw. potoczne
teorie bezpieczeństwa. Istotną zaś cechą wiedzy potocznej są złudzenia, czy-
li różnego rodzaju błędy i deformacje poznawcze, na ogół nie uświadamiane
i dlatego tak trudne do zakwestionowania. Pozwalają one człowiekowi co
prawda na zachowanie pewności i orientacji w świecie, wynikających ze
złudnego zrozumienia przez niego otaczającej rzeczywistości, lecz oddalają
go od poznawania prawdy. Z tego faktu wynika, iż potocznej wiedzy o bez-
pieczeństwie nie należy lekceważyć. Trzeba ją ujawniać i rzetelnie precyzo-
wać w aspekcie teoretycznym. Mówiąc językiem postmodernistów, należy
zainicjować proces rekonstrukcji i dekonstrukcji tej dyscypliny naukowej.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]