Terenoznawstwo czsc techniczna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
T
ERENOZNAWSTWO
materiał metodyczny
opracował:
pwd. Tomek Rawski
pwd. Tomek Rawski
Terenoznawstwo
strona 2
Spis treści:
4.2.2.
Szkic marszowy ........................................................................................... 22
4.2.3.
Szkic indiański (chinka) ............................................................................. 23
pwd. Tomek Rawski
Terenoznawstwo
strona 3
1.Strony świata
O tym, że jest coś takiego jak cztery
strony świata, wie każdy, nie każdy jednak
umie je wyznaczać, zwłaszcza wtedy, gdy
trzeba się posłużyć czymś innym niż kompas.
Nie wszyscy także wiedzą, że pojęcie północ
jest niejednoznaczne, istnieje bowiem kilka
„północy”, nazwanych od tego, co je wyznacza.
Podaję je tylko dla porządku, ponieważ różnice
między nimi są niewielkie, i w żaden sposób nie
wpływają na nasze harcerskie pomiary.
północ geograficzna – wyznacza ją oś
ziemska (ta, dokoła której kręci się Ziemia)
Rysunek 1 - Strony świata
północ topograficzna – wymyślono ją, ponieważ nie da się idealnie
odnieść do północy geograficznej mapy, która jest tylko niedokładnym
odwzorowaniem terenu; wyznaczają ją pionowe linie siatki na mapie
północ magnetyczna – wyznacza ją biegun magnetyczny Ziemi,
a wskazuje ją nam kompas.
północ astronomiczna – wskazuje ją nam Gwiazda Polarna.
Najczęściej jednak będziemy korzystać z kompasu, więc od niego
zaczniemy...
1.1. Kompas
Dlaczego południowy
zwrot igły magnetycznej jest
obciążony?
Nie wiem, czy
zauważyliście, że na
południowej części igły coś
wisi – zwykle kawałek blaszki
lub inny obciążnik. Wszystko
przez to, że Ziemia jest
okrągła, a igła magnetyczna,
chcąc wskazywać biegun,
obracałaby się do ziemi. Ale
kompas przecież działa tylko
wtedy, gdy jest ustawiony
poziomo – stąd obciążenie.
Kompas
to urządzenie wskazujące
północ – tyle wie każdy. Zasadniczym
elementem kompasu jest
igła magnetyczna
,
która zwraca się w kierunku północy
magnetycznej, jeżeli ma zapewnioną swobodę
poruszania. Zwykle zapewnia jej to woda.
1.2. Azymut
Azymut to kąt zawarty między północą
a kierunkiem marszu mierzony w prawą
stronę od kierunku północnego (zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Azymuty przedstawia podziałka na brzegu tarczy busoli (czasem kompasu).
Z pojęciem azymutu wiążą się dwie czynności: wyznaczanie azymutu
i odczytywanie go. Oto krótka instrukcja wykonywania tych procedur:
 pwd. Tomek Rawski
Terenoznawstwo
strona 4
Wyznaczanie azymutu
1) Otrzymałaś(-eś) do wyznaczenia azymut (np. 45º)
2) Obróć tarczę busoli tak, aby 45º pokryło się ze szczerbinką (strzałką)
3) Pokręć busolą aby igła kompasu pokryła się z azymutem 0º
4) Kierunek, który wskazuje szczerbinka (strzałka), to azymut 45º czyli północny
wschód
Odczytywanie azymutu
1) Patrzysz w jakimś kierunku, a
hcesz wiedzieć jaki to
zymut
c
a
2) Ustaw w tym kierunku
szczerbinkę (strzałkę) busoli
) Pokręć tarczą busoli tak aby
igła kompasu pokryła się z
azymutem 0º
4) Odczytaj, jaki kąt pokrywa się ze szczerbinką (strzałką) – jest to azymut,
którego szukasz
3
Azymutówka
To bardzo prosty sposób opisania trasy do jakiegoś punktu.
To lista azymutów i przyporządkowanych im odległości, zwykle
wyrażonych w parokrokach. Obok znajduje się przykład
azymutówki. Aby ją przejść należy w miejscu rozpoczęcia ustawić
azymut 150
°
i przejść w tym kierunku 20pk, następnie w miejscu,
do którego dojdziemy, wyznaczyć kolejny azymut - 121
°
i przejść zgodnie z nim
15pk itd. Przejście azymutówki wymaga dużo precyzji, odchyłka bowiem nawet
jednego stopnia na dużych odległościach sprawi, że dojdziemy do miejsca
oddalonego kilkanaście a nawet czasem kilkadziesiąt metrów od celu.
150
°
20pk
121
°
15pk
95
°
19pk
116
°
31pk
1.3. Inne sposoby wyznaczania stron świata
Bywa tak, że wychodząc na rajd czy wędrówkę nie zawsze bierzemy ze
sobą busolę, a kierunki świata i tak musimy wyznaczyć. Sprawa dla niektórych
staje się beznadziejna, ale nie dla harcerzy. Istnieje bowiem szereg innych
metod, z których jedne są niezawodne, inne prawie pewne, ale do części z nich
trzeba podchodzić z dystansem.
Kompas czy busola?
To pytanie dosyć częste.
Busola jest przyrządem
przystosowanym do wyznaczania
azymutu, w związku z czym posiada
ruchomą tarczę z podziałką 0-360º,
a także szczerbinkę lub chociaż
strzałkę. Kompas za to zamiast
podziałki często ma różę wiatrów –
północ, północny wschód ku północy,
północny wschód... (N, NNE, NE...)
 pwd. Tomek Rawski
Terenoznawstwo
strona 5
Najpewniejsze metody to te, które wykorzystują położenie Słońca i gwiazd
Słońce
— jeżeli w południe ustawimy się tyłem do Słońca, to nasz cień będzie
wskazywał północ (uwaga! – informacja ta jest prawdziwa dla południa czasu
miejscowego, który minimalnie różni się od czasu
administracyjnego, dlatego korzystając z zegarka,
możemy otrzymać północ z minimalnym błędem, zwykle
nie ma to jednak znaczenia)
Słońce i zegarek
— ta metoda jest dużo bardziej
uniwersalna od poprzedniej, ponieważ pozwala na
wyznaczenie kierunku południowego o każdej porze dnia,
jeżeli tylko widać Słońce, i – oczywiście – jeżeli mamy
zegarek (wskazówkowy!). Jeżeli obrócimy zegarek tak,
że mała wskazówka będzie skierowana na Słońce, to
połowa kąta (dwusieczna) zawartego między godziną
dwunastą a małą wskazówką wyznaczy nam południe
(przy czym przed południem kąt ten mierzymy w lewo od
dwunastej, a po południu – w prawo)
Rysunek 2 — Słońce
i zegarek
Rysunek 3 - Gwiazda Polarna
Gwiazda Polarna
— wskazuje
kierunek północny, problem
polega tylko na znalezieniu jej.
Gwiazda Polarna (inaczej:
Północna) znajduje się na końcu
dyszla Małego Wozu (Małej
Niedźwiedzicy), jest to jednak
gwiazdozbiór trudno
zauważalny. Znacznie łatwiej
znaleźć na niebie Wielki Wóz
(Wielką Niedźwiedzicę).
Następnie trzeba poprowadzić
prostą przez dwie gwiazdy –
tylne koło wozu i gwiazdę
bezpośrednio nad nią (dwie
gwiazdy po stronie przeciwnej
od dyszla). Jeżeli na tej
prostej odmierzymy pięć
odległości między tymi dwoma
gwiazdami i tam będzie
Gwiazda Polarna.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]