teoretyczne-aspekty-bezpieczenstwa

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej
im. Alcide De Gasperi w Józefowie
W
itold
P
okruszyński
T
e o r e T y c z n e
B
ezpieczeństwa
P
odręcznik
A
kAdemicki
Józefów 2010
A
s p e k T y
Komitet Naukowo-Redakcyjny
Bronisław Sitek
Ligita Simanskiene
Sebastiano Tafaro
Edward Erazmus
Bernard Wiśniewski
Magdalena Sitek
Anna Antczak
Mirosława Raczkowska-Lipińska
Sylwia Ćmiel
Cezary Kurdej
– redaktor naczelny, WSGE
– Uniwersytet w Kłajpedzie
– Uniwersytet w Bari
– WSGE
– WSPol
– WSGE
– AON
– WSGE
– WSGE
– projekt okładki
Recenzja wydawnicza
Prof. zw. dr hab. Wojciech Łepkowski
Prof. zw. dr hab. inż. Roman Kulczycki
ISBN 978-83-930102-3-3
© Copyright by Wydawnictwo WSGE
Józefów 2010
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki Euroregionalnej
im. Alcide De Gasperi
05-410 Józefów, ul. Sienkiewicza 2
tel./fax: (48) 22 789 19 03
www.wsge.edu.pl
e-mail: wydawnictwo@wsge.edu.pl
Druk ACAD
s
pis
tr eści
w
stęp
5
1. w
stęp
do
t e or i i
B e z p ie c z e ń s t w a
1.1 pojęcie teorii bezpieczeństwa - deinicje
1.2 zakres bezpieczeństwa narodowego
1.3 zakres bezpieczeństwa międzynarodowego
1.4 główne problemy bezpieczeństwa XXI wieku
7
8
13
14
17
2. B
e z p ie c z e ń s t w o
j a ko
dy s c y p l i n a
n a u k o w a
2.1 bezpieczeństwo w nauce
2.2 struktura bezpieczeństwa
19
20
21
3. u
w a r u n k o w a n ia
B e z p ie c z e ń s t w a
n a r o d o w e g o
3.1 uwarunkowanie geopolityczne
3.2 uwarunkowanie ideologiczno-polityczne
3.3 uwarunkowanie ekonomiczne
3.4 uwarunkowanie prawno-instytucjonalne
3.5 uwarunkowanie militarne
3.6 uwarunkowanie społeczne
3.7 uwarunkowanie kulturowe
25
26
29
31
33
34
35
36
4. u
w a r u n k o w a n ia
B e z p ie c z e ń s t w a
międzynarodowego
4.1 uwarunkowania geopolityczne
4.2 uwarunkowanie ideologiczno-polityczne
4.3 uwarunkowanie ekonomiczne
4.4 uwarunkowanie prawno-instytucjonalne
4.5 uwarunkowanie militarne
4.6 uwarunkowanie społeczne
4.7 uwarunkowanie ekologiczne
41
42
43
44
46
48
50
52
5. k
ry t e r i a
B e z p ie c z e ń s t w a
n a r o d o w e g o
5.1 siła – kryterium podstawowe
5.2 wielkość przestrzeni
5.3 wiarygodność
55
56
58
62
5.4 dostęp do najnowszej technologii
5.5 udział w bezpieczeństwie kooperacyjnym
65
68
6. k
ry t e r i a
B e z p ie c z e ń s t w a
międzynarodowego
6.1 siła – kryterium podstawowe
6.2 wielkość przestrzeni
6.3 wiarygodność
6.4 dostęp do najnowszej technologii
6.5 porządek międzynarodowy
6.6 stopień bezpieczeństwa kooperatywnego
6.7 skuteczność walki z terroryzmem
6.8 stopień demokratyzacji bezpieczeństwa
73
73
75
81
84
87
92
96
102
7. w
spó łcz esn e
ko n f l i k t y
z Broj n e
7.1 geneza konliktu zbrojnego
7.2 współczesny konlikt zbrojny
7.3 rozwiązanie konliktu zbrojnego
109
110
112
116
8. o
st r z ega n i e
i
zapoBieganie
ko n f l i k t o m
z Broj n y m
8.1 instytucje NATO w ostrzeganiu i zapobieganiu
konliktom zbrojnym
8.2 operacje pokojowe w strategii NATO
8.3 współpraca NATO z organizacjami międzynarodowymi
119
120
124
125
9. r
ol a
w i e l k i c h
m o c a r s t w
w
Bezpieczeństwie
9.1 geneza wielkich mocarstw
9.2 rola wielkich mocarstw po II wojnie światowej
9.3 rola wielkich mocarstw w XXI wieku
129
129
130
133
10. i
n t e r w e n c j e
m i l i t a r n e
w
Bezpieczenstwie
10.1 zjawisko interwencji militarnych w bezpieczeństwie
10.2 współczesne uwarunkowania interwencji militarnych
137
138
144
z
a ko ń c z e n i e
z
a ł ąc z n i k
(pytania)
149
150
w
stęp
Każda dyscyplina naukowa mta swoją teorię i metodologię badań.
Czy bezpieczeństwo jest dyscypliną naukową? Oto podstawowe pytanie.
Oszem tak. Jest dyscypliną naukową uprawianą w uczelniach publicznych
i niepublicznych, w instytutach naukowych i nie tylko.
Zatem jak traktować bezpieczeństwo od strony stricte naukowej? Dla-
czego próby podejmowane w trakcie dotychczasowych dociekań przez pra-
cowników nauki nie kończą się całkowitym sukcesem? Co jest przyczyną
tak złożonego procesu? Przyczyn może być wiele. Jedną z najważniejszych,
jest wyjątkowa młodość tej dyscypliny.
Wielu uczonych zajmujących się bezpieczeństwem narodowym, regio-
nalnym czy globalnym dostrzega potrzebę rozszerzenia zakresu treści poję-
cia bezpieczeństwa i wyłonienia obszarów (sektorów) jego badań, ze szcze-
gólnym uwzględnieniem ważnych okresów historycznych.
Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa zakłada jego kompleksowe
traktowanie. Obecnie zwraca się uwagę na militarne i pozamilitarne aspek-
ty tej problematyki oraz jej personalne i strukturalne konteksty.
W różnych opracowaniach naukowych i popularnonaukowych z obszaru
nauk społecznych, bezpieczeństwo najogólniej jest traktowane tak, jak po-
strzegane było w minionym tysiącleciu z jego zasadniczymi problemami.
Dziś takie pojmowanie bezpieczeństwa może prowadzić do wypaczenia nie
tylko teorii, ale i realnych zachowań ludzkości.
Wielość ujęć oraz ciągła ewolucja poglądów na temat bezpieczeństwa na-
rodowego powoduje, że kwestie te nie zawsze są należycie interpretowane.
Wśród szerokich kręgów społeczeństwa dominują najczęściej tzw. potoczne
teorie bezpieczeństwa. Istotną zaś cechą wiedzy potocznej są złudzenia, czy-
li różnego rodzaju błędy i deformacje poznawcze, na ogół nie uświadamiane
i dlatego tak trudne do zakwestionowania. Pozwalają one człowiekowi co
prawda na zachowanie pewności i orientacji w świecie, wynikających ze
złudnego zrozumienia przez niego otaczającej rzeczywistości, lecz oddalają
go od poznawania prawdy. Z tego faktu wynika, iż potocznej wiedzy o bez-
pieczeństwie nie należy lekceważyć. Trzeba ją ujawniać i rzetelnie precyzo-
wać w aspekcie teoretycznym. Mówiąc językiem postmodernistów, należy
zainicjować proces rekonstrukcji i dekonstrukcji tej dyscypliny naukowej.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]