Teoria wychowania

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->TEORIA WYCHOWANIAPROF. Jarosław GaraEgzamin z dwóch części•ćwiczenia – kolokwium•wykłady – test wielokrotnego wyboru 10 pytań 18.01.13Literatura•M. Łobocki „Teoria wychowanie” Kraków 2004•J. Górniewicz „Teoria wychowania” Toruń 1996•M. Nowak „Teorie i koncepcje wychowania” Lublin 2008•Cz. Wiśniewski „Wychowanie – studia teoriopoznawcze i aksjologiczne” Łódź 2009•pod red. M. Czereśniak -Walczak „Wychowanie” 5 tomówWYKŁAD 05.10.12Nie ma jednej teorii wychowania.JAKI JEST NAUKOWY STATUS TEORII WYCHOWANIA- teoria wychowania ma charakter interdyscyplinarny, czyli odwołuje się do wielu, odrębnychsfer, obszarów, doświadczeń- swoje racje czerpie z:•psychologii – dostarcza wiedzy o jednostkowych formach regulacji życia człowieka, orozwoju osobowości, procesach intelektualnych, emocjach, procesachmotywacyjnych, pozwala tworzyć obraz funkcjonowania człowieka jako jednostki wświecie uwzględniając tajemniczość jego istnienia•socjologii – dostarcza wiedzy na temat procesów, zjawisk, prawidłowości form życiazbiorowego (różne postaci), wyjaśnień typów reakcji między ludźmi; wychowanie macharakter interpersonalny (przebiega między osobami), wiedza o różnychmechanizmach (motywacja, demotywacja przez grupę)•biomedyczne nauki – źródło inspiracji, dostarcza wiedzy o różnych procesach,prawidłowościach, algorytmach rozwoju człowieka, pozwala zrozumieć soma (zgreckiego - ciało) w jego procesach•filozofii – pyta o rzeczy najbardziej podstawowej, sensy i znaczenia (rudymentarne),fundamentalne dla życia ludzkiego; cel --> wyznaczyć elementy jako całość; człowieknadaje sensu, znaczenia i zastosowaniaorefleksja filozoficzna – będzie dostarczała wiedzy o tym kim jest człowiek?skąd się wziął? dokąd zmierza? jakie są limity jego dojrzewania? jakie jestmiejsc człowieka w świecie?otworzenie podstaw antropologii zachowańoaksjologia wych – nauka o wartościach, cele i ideały --> problem filozoficzny;nadanie sensu i wartości egzystencjiTeoria wychowania w ujęciu humanistycznym podzielona na 3 subdyscypliny (działy):•antropologia – nauka o człowieku•aksjologia – nauka o wartościach•teologia – nauka o działaniu celowym (formułowanie celów)•mają łączność z myślą filozoficzną, ale również z psychologią, socjologią ibiomedycznymi naukamiPODSTAWOWE POJĘIA I KATEGORIE TEORII WYCHOWANIAwychowanie – etymologia (nauka o pochodzeniu słów) odsyła do słowa „chowanie”<-- prosta, nieskomplikowana świadomość dotycząca podtrzymywanie funkcjiżyciowych; do rdzenia słownego przypisano wyrostek „wy” i nastała interakcja;wychowani <-- oddziaływanie jednego człowieka na drugiegoproces wychowania – unaukowiona intencja związana ze świadomością złożonościwychowania, świadomość ma charakter procesualny (czyli jest procesem), działa nanią wiele bodźców wew. i zew. rozciągnięte w czasie, coś złożonego,niejednoznacznegoedukacja – łaciński rdzeń słowa „educare” oznaczające wychowanie; obecnie w nasjest to kształcenie; w krajach Zach. znaczy to kształcić i wychowywać, w Polscewraca się do tej tradycji; „educare” opisowo oznacza wyprowadzenie ze stanuniższego do wyższego (przekraczanie limitów)paidos – greckie słowo oznaczające dziecko; w starożytnej Grecji znaczyło chłopiec,gdyż dziewczynki nie mogły się kształcićpaidagogos – w starożytnej Grecji był to niewolnik oddelegowany do opieki inadzorowania wychowania dzieci; celem było zapewnienie bezpieczeństwa dzieckapodczas odprowadzania dziecka i przyprowadzania na zajęciapai deja – całokształt wpływów kultury zastanej i formacje duchową człowiekapedagogia – oznacza sztukę wychowania, oznacza umiejętność wytwarzaniaskutecznych wpływów wych. dzięki znalezieniu jakiejś złotej recepty na to wych;zakłada, że czynności wych. wymagają pewnego rodzaju kunsztu, nie każdy może,potrafi wywierać dobry wpływ na drugim człowieku, wychowanie to sztuka, wymagaodpowiedniego nastawieniapedagogika – współcześnie rozumiana jako naukowo uporządkowana wiedza oprocesach wychowania i kształcenia; pedagogiczny <--> wychowawczy (synonimy)Werner Jager „ Pai deja”Pedagogika ogólna- teoria wychowania- kształcenia (inaczej dydaktyka)WYKŁAD 19.10.12/26.10.12Definicje wychowania (funkcje wychowania)•John Dewey – filozof i pedagog amerykański•wychowanie to proces wrastania jednostki w świadomość społeczną gatunku Iposiada swe dwie strony: psychologiczną i socjologiczny•autor zakłada, że jest coś takiego jak społeczne nagromadzenie doświadczeńgatunku ludzkiego- powinno być przekazywane w procesie wychowania, albojest przedmiotem treści wychowania; jedno pokolenie ↔ drugiemu pokoleniu•dwa aspekty- dwie rzeczywistości życia ludzkiego: psychologiczny -indywidualny aspekt życia (indywiduum – jednostka, ktoś wyjątkowy, na swójsposób przeżywający swój świat ) socjologiczny -połączony relacjami z innymiludźmi (funkcje i oddziaływania względem siebie)•Janusz Korczak•istotą teorii wychowania jest teoria życia u podstaw, której leży doświadczenieosobiste i samodzielne myślenie•••autor sprowadza tą teorię wychowania do teorii życia – do ogólnych reguł,zasad, mądrości myślenia, planowania, rozpatrywania życia i dylematów,szans, zagrożeń i wyzwań (dziecko doświadcza tego samego życia co dorosłytylko, że w mniejszym stopniu)•teoria wychowania projekcją, której jest praktyka wychowania powinnatworzyć odpowiednie warunku i okoliczności, których wychowanego nabywaosobistego doświadczenia – stykanie się z problemami i uczy się jerozwiązywać•tworzy się warunki by dać szansę wychowankowi – samodzielności myślenia –dorośli nie zdominowywują przestrzeni życia wychowanka (przestrzeńanatomii wychowanka)Rudolf Sztajer•każde dziecko jest „boską zagadką”, a zadaniem wychowania jest jejrozwikłanie•dziecko jako tajemnica, każde nosi tajemnice swojej potencji, zdolności, niewiadomo co z nim będzie•dorośli powinni pochylać się nad tą tajemnicą by odczytać to co jestniewidoczne•odpowiedzialność dorosłych sprowadzona do pochylania się nad światemdziecka•zadanie wychowania -odczytanie zagadki jaką jest tajemnica dziecka•antropologia dzieciństwa•świat dziecka niesprowadzalny do funkcjonowania i zasad dorosłych•dziecko z nas nie jest tym dzieckiem w nas – każdy był dzieckiem, przezpryzmat swojego dzieciństwa, dziecko obok nas nie jest nigdy tożsame z tym,które jest w nas•szkoły waldorskie – używana koncepcja, oryginalna metoda kształcenia –podmiotowość kształcenia•koncepcje metafizyczne pojawiały się w jego teoriiErich Fromm•zakłada, że wychowanie i kształcenie oznacza zapoznawanie młodegoczłowieka z najlepszym dziedzictwem rasy ludzkiej•większość dziedzictwa sformułowana jest w słowach, stąd wychowanie ikształcenie jest skuteczne tylko wtedy gdy słowa stają się rzeczywistością wosobie nauczyciela•to dziedzictwo – treść transmisji procesu wychowawczej jest w większościprzypadków związane z pewną relacją komunikacyjną, treściami werbalnym,zaklęte jest w słowach, nasz awans wiąże się w wchodzenie w różnedoświadczenia za pomocą słowa•z komunikacji pochodzą ostateczne ustanowienia, które otwierają przed namicoś, zapoznają nas•wychowawcza – musi odzwierciedlać to co prezentujeFlorian Znaniecki•wychowanie jest działalnością dążącą do wywarcia wpływu na zachowanieludzkie i jest czynnością społeczną•podkreślone zostaje ze wychowanie polega na wywieraniu presji••wychowywać znaczy tworzyć warunki wywierania presji – takie warunki, wktórych wychowanek nie będzie miał szans iść w innym kierunku niż my tegochcemy•podkreślenie,że wychowanie jest działalnością społeczną – pełni funkcjespołeczne, wychowujemy aby zabezpieczyć dobro, dobrostan i interesspołeczny•związana z doktryną pedagogiczną – „socjologizmpedagogiczny”(podporządkowany ładowi, interesowi, trwaniu ikontynuowaniu życia społecznego)Helena Radlińska•najistotniejszą cechę wychowania stanowi wartościowanie i uczenie wyboru•wychowanie sprowadzone do uczenia, dokonywania ocen (wartościowania),przyczyniające się do rozwoju•dorosły wprowadza dziecko w świat różnych znaczeń i funkcjonowaniaspołeczno - kulturowego – uczy oceniać i dokonywać wyborów tego czego sięstyka•PODSTAWOWE PARAGMATY (nastawienie, sposób ujęcia, podejścia do czegoś) teoriiwychowaniaSCJENTYSTYCZNY•scjentia – łac. nauka•praktyka wychowawcza – socjotechnika (inżynieria społeczna)•technika wywierania wpływów społecznych•socjo – społeczeństwo•behawioralne, przedmiotowe wywieranie wpływów na innych ludzi przypomocy jakiejś techniki•3 postacie•psychotechniki – wywieranie na innych presji, wykorzystując naszewłasne predyspozycje psychiczne, osobowościowe, charakterologiczne(zdominować, zastraszysz) forma manipulacji – wiemy gdzie uderzyć,żeby dostać to co chcemy•kulturotechniki – wykorzystywanie elementów świata symbolicznego,świata kultury by tworzyć warunki presji wobec jednostki (np.moralizacja kogoś)•antropotechniki – opieramy się na sugestywności cech swojejosobowości, swoim sposobem bycia staramy się wywierać pozytywnewrażenie na drugim człowieka, skłaniając go do określonych zachowań•charakter uprzedmiotawiający wychowanka•na gruncie badań pedagogicznych preferowane są badania ilościowe (cechy:znormalizowane, wystandaryzowane, wyniki są policzalne statystycznie, niedopuszczanie standaryzację badań – np. kwestionariusz ankiety )•teoria wychowania rozumiana jako empiria•stawiać za zadanie stwierdzać różne prawidłowości, mechanizmy i zależności jakimpodlega wychowanek w trakcie wychowania•tych zależności i prawidłowości, które jesteśmy w stanie poddać pomiarom•behawioralna - koncentracja nad zachowaniami, tym co widoczne, pomija światemocji, doznać, motywacji; USA – Skinner(szczury), Rosja- Pawłow(psy)HUMANISTYCZNY•humanum – łac. to co ludzkie•homo – ład. Człowiek•człowiek jest integralną cz. świata przyrodniczego, ale jednocześnie wyłamuje sięspod determinizmu(uwarunkowania) świata przyrodniczego•człowiek jest precedensem w świecie przyrodniczym – ponieważ jego życie rozgrywasię na pogranicza dwóch światów: kultury i przyrody•człowiek nie do końca i nie w tej samej mierze podlega uwarunkowaniomprzyczynowo – skutkowym, które rządzą światem przyrodniczym•praktyka wychowawcza – proces hominizacji (socjalizacji, inkulturacji)•homo - człowiek•homini - ludzki•proces stawania się człowiekiem, wrastania w postać człowieczeństwa•proces związany z nabywaniem wzorców•dwa aspekty•uspołecznienie – proces socjalizacji•inkulturacji – człowiek oswaja się z kulturą, która go otacza(elementykultury symbolicznej) nośnikiem jest język, zwyczaje, nauka, sztuka,literatura•na gruncie pedagogiki preferowane są badania jakościowe(cechy: nieznormalizowane,niewystandaryzowane, dopuszczają elastyczność i otwartość przebiegu badań, wynikisą przedstawione w sposób opisowy i w większości niepoliczalne statystycznie,kosztochłonne i czasochłonne – np. badania etnograficzne(obserwacja uczestnicząca))•teoria wychowania rozumiana jako refleksje•krytyka postrzegani teorii jako empirii - absurdy behawioralne•Maslow – 2 typy potrzeb (pierwszego rzędu – typowo przyrodnicze(związane zprzetrwaniem, podtrzymanie gatunku), drugiego rzędu – potrzeby, którewystępują po tych pierwszorzędowych)•wyraża się w tym, że nie tyle dążymy do gromadzenia informacji o człowiekuile próbujemy zrozumieć, rozwikłać tajemnicę jaką jest człowiek•obejmowanie różnych aspektów życia człowieka•uwzględnienie świata emocji człowieka, motywację ludzką, wartości obecnew życiu ludzkim, świecie społecznym•wszystko co dotyczy człowieka•względem siebie przeciwstawne, sprzeczne, rozbieżne w postulatach i sposobach ujęciazagadnień teorii wychowania3 GRUPYZAŁOŻEŃ•natury światopoglądowej•p. scjentystyczny•zakłada się że człowiek jest integralną częścią świata przyrodniczego•niczym szczególnym nie wyróżnia się spośród tego świata przyrodniczego•między nim a światem przyrodniczym nie istnieje różnica i rozbieżnośćjakościowa•człowiek podlega tym samym prawom przyczynowo - skutkowym, któredookreślają świat przyrodniczy•natury epistemologicznej [ Pobierz całość w formacie PDF ]